افزایش اعتیاد زنان ؛ فاجعه ای در راه است

روزنامه خراسان : باشگاه های ورزشی، آرایشگاه های زنانه، میهمانی های دوستانه و همه مجموعه هایی که به نحوی مرکزی است برای کنار هم بودن  زنان و دختران، گاهی همه این مکان ها راهنمای غلطی می شود برای استفاده از انواع و اقسام قرص ها، داروها و مکمل هایی که حتی برخی از آن ها به اصطلاح گیاهی هستند آن هم برای لاغر یا چاق شدن؛ شفافیت پوست و حتی شادابی و انرژی مضاعف داشتن. داروهایی که بعد از مدتی بی آن که مصرف کننده بداند او را گرفتار اعتیاد می کند. نسترن هنوز ۲۰ سالش تمام نشده، اما به جای شادابی، چهره ای پژمرده دارد. می گوید: ۲ سال پیش در باشگاه ورزشی تشویق شدم از قرصی استفاده کنم که در یک ماه ۵ کیلو وزن را کم می کند. این قرص واقعاً باعث کاهش وزنم شد ضمن آن که احساس شادی بیشتری نسبت به گذشته داشتم. بیشتر از ۵ ماه به طور مکرر این داروها را استفاده کردم اما عوارض آن خود را نشان داد به نحوی که به مرور زمان دچار خواب آلودگی و پوست کدر و پژمرده شدم اکنون متوجه شده ام قرصی که مصرف می کردم در خود نوعی مواد مخدر داشته و همه آثار زودهنگام قرص ها هم به همین دلیل بوده است. مریم نیز دختر معتاد دیگری است که در یکی از کلینیک های ترک اعتیاد با او هم صحبت می شوم. وی که بیش از ۱۰ سال است که گرفتار اعتیاد شده، می گوید: از کودکی سایه سنگین داشتن پدری معتاد را حس می کردیم اما وقتی مادرم نتوانست شرایط راتحمل کند و رفت، من و برادرم که هر شب و روز شاهد پهن شدن بساط اعتیاد پدرمان بودیم با او همراه شدیم. اما اکنون آن قدر نگاه های ناروا را تحمل کرده ام که واقعاً از شرایط موجود خسته ام. او ادامه می دهد: الان هم از ترس این که مبادا کسی از آشنایان و دوستان مرا ببیند به این مرکز که فاصله زیادی از محل زندگی ام دارد آمده ام تا شاید بتوانم اعتیاد را برای همیشه کنار بگذارم.

اگرچه هنوز هم در جامعه ما حتی سیگار کشیدن زنان قبح اجتماعی دارد اما واقعیت های موجود شرایطی فراتر از این را نشان می دهد آن گونه که وقتی صحبت از اعتیاد می شود، دیگر نمی توان آن را پدیده ای صرفاً مردانه دانست.

برخی از آسیب های اجتماعی همه چیز راتغییر داده و اعتیاد زنان به عنوان معماران کانون خانواده ها یکی از این آسیب هاست.

«در کشور حدودیک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر مصرف کننده مواد مخدر وجود دارد که ۹۰٫۷ درصد مرد و ۹٫۳ درصد زن هستند» این آمار را معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام می کند و می افزاید: از یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر معتاد کشور ۱۳۰ هزار نفر زن هستند ضمن آن که بسیاری از زنان هم اعتیاد خود را پنهان نگاه می دارند. بابک دین پرست به آمار به دست آمده بر مبنای تحقیقات و منابع مختلف اشاره می کند که بر اساس آن زنان معتاد در کشور، بیشتر به مصرف ماده مخدر شیشه تمایل دارند. وی علت رواج استفاده از شیشه را ناآگاهی از عوارض این ماده مخدر و همچنین تبلیغات نادرستی می داند که درباره این ماده مخرب اطلاعات نادرست به افراد ارائه می شود. معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان این که هم اکنون ۱۳۰ هزار زن در مراکز ترک اعتیاد کشور تحت درمان قرار گرفته اند می گوید: تعدادی از زنان معتاد به علت برخی مشکلات، حاضر به معرفی خود به مراکز ترک اعتیاد نمی شوند. بیشتر این بانوان به علت مفاهیم غلطی که در برخی آرایشگاه ها و باشگاه های ورزشی به آن ها القا می شود به مصرف موادمخدر صنعتی از جمله شیشه روی می آورند که بسیار خطرسازتر از مواد مخدرسنتی است. به گفته مدیر کل پیش گیری و درمان سازمان بهزیستی نیز آمار مربوط به زنان معتاد فراتر از این ارقام است. فرید براتی سده در گفت وگو با فارس اگرچه تعداد زنان معتاد را حدود ۹ تا ۱۰ درصد از کل معتادان کشور اعلام می کند اما می گوید: این آمار زنانی است که به مصرف مواد مخدر اعتیاد دارند و در صورت استفاده نکردن از این مواد به آثار نامطلوب روحی و جسمی دچار می شوند. ولی اگر بخواهیم تعداد زنانی را که حداقل یک بار از مواد مخدر و روان گردان استفاده کرده اند ذکر کنیم آمار زنان معتاد از این تعداد فراتر می رود.

اظهارات مختلفی درباره علت گرایش زنان به مواد مخدر مطرح شده است. اعتیاد پدر یا همسر، محدودیت های اجتماعی، استفاده از داروهای لاغری و بسیاری از دلایل دیگر از جمله مسائلی است که باعث شده زنان هم به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کنند. معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر در این باره به گزارشگر ما می گوید: ۷۰ درصد از زنان معتاد توسط فشارهای خانواده و به ویژه همسرانشان به دام اعتیاد گرفتار می شوند. دین پرست همچنین تصریح می کند: زنان خیلی زود آسیب می بینند و به ته خط می رسند و خودکشی در زنان به ویژه دختران از دیگر عواقب ناشی از مصرف مواد مخدر در این قشر جامعه است. از سوی دیگر زنان معتاد به آسیب های دیگری هم مبتلا می شوند از جمله فقر، روسپیگری و فرار از خانه. وی همچنین با بیان این که تبلیغات استفاده از مواد مخدر در آرایشگاه ها و باشگاه های ورزشی زنانه به میزان قابل توجهی در اعتیاد زنان نقش دارد، اضافه می کند: بسیاری از زنان برای لاغری یا شفافیت پوست به مصرف مواد محرک گرایش پیدا می کنند، بدون آن که از عواقب این کار اطلاع کافی داشته باشند. معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر افزایش تعداد زنان و مردان مبتلا به ایدز را از آسیب های ناشی از اعتیاد زنان می داند و می گوید: افزایش بارداری های ناخواسته و به دنبال آن سقط جنین و ازدیاد بچه های سرراهی از دیگر عواقب اعتیاد به مواد مخدر در زنان است. وی تاکید می کند: بر این اساس ضمن آن که لازم است تهدیدهایی که متوجه زنان است شناسایی شود زنان و خانواده هایی که در معرض خطر قرار دارند نیز باید مورد حمایت ویژه و متمرکز و هدفمند قرار گیرند. این هشدارها در حالی است که پیش از این دکتر عباسعلی ناصحی، مدیر کل دفتر سلامت روانی و اجتماعی اعتیاد وزارت بهداشت هم، نسبت به افزایش آمار اعتیاد زنان ورواج گسترده مصرف داروهای محرک مخدر واعتیادآور با عنوان لاغری در زنان هشدار داد. به گفته وی عده ای از افراد سودجو از تمایل خانم ها برای کاهش وزن استفاده می کنند و با تجویز برخی از مخدرها که به عنوان داروهای گیاهی مطرح می شوند و حاوی مواد محرک روانی هستند آن ها را به ورطه اعتیاد می کشانند. برخی ازاین داروها که به عنوان داروهای گیاهی مطرح می شوند حاوی مواد محرک روانی مانند آمفتامین و شبه آمفتامین هستند، ضررهای جسمی و روانی دارند و موجب اعتیاد فرد می شوند. این مواد در ابتدا باعث کاهش اشتها و کاهش وزن می شوند و بدین ترتیب فرد تشویق می شود تا به مصرف این داروها ادامه دهد و به تدریج فرد به این داروها اعتیاد پیدا می کند. وی با بیان این که برخی آرایشگاه های زنانه و سالن های ورزشی از جمله مکان هایی است که مصرف این گونه مواد در آن ها بیشتر است آمار اعتیاد زنان در برابر مردها را کمتر اعلام می کند و می گوید: در سال های اخیر ۲ مسئله قابل توجه است مسئله اول این است که سوء مصرف و اعتیاد به مواد محرک صنعتی مانند شیشه رو به افزایش است. مسئله قابل توجه دوم هم این است که آمار اعتیاد زنان نسبت به قبل روند افزایشی داشته که این مورد اعلام خطری برای خانم هاست که میزان اعتیاد به مواد محرک نظیر شیشه، حشیش و کوکائین افزایش یافته است.

صبا محمدی وکیل دادگستری که پرونده های بسیاری در مورد مواد مخدر را پی گیری کرده با بیان این مطلب که تعداد زنان معتاد نسبت به گذشته افزایش داشته است به خراسان می گوید: کم رنگ شدن الگوهای اخلاقی و اعتقادات دینی در خانواده، تاثیر رسانه های مختلف و آزادی های افراد، نگرش زنان به این آزادی ها، برآورد خانواده ها در مورد جایگاه زن در خانواده و به ویژه تاثیر مردان بر زنان از جمله دلایلی است که باعث گرایش زنان به اعتیاد می شود. وی ادامه می دهد: دور شدن مردان از نقش سنتی خود در خانواده و گرایش آن ها به نقش های مدرن و امروزی باعث شده، انس والفت بین همسران کاهش یابد و مسئله اعتیاد بین قشرهای مختلف اجتماعی به گونه ای متفاوت خود را نشان دهد. به نحوی که در خانواده هایی که از نظر پایگاه اقتصادی و اجتماعی بالا هستند گرایش به مصرف سیگار و برخی از انواع مواد مخدر نوعی تشخص رفتاری تلقی می شود و حتی اگر در ابتدا قصدی برای به اعتیاد دچار شدن وجود نداشته باشد اما در نهایت مسئله به همین نقطه ختم می شود. وی ادامه می دهد: در طبقات ضعیف نیز گرایش به مواد مخدر معمولاً نوعی گریز از شرایط و مشکلات و وضعیت اجتماعی نامناسب و نداشتن همنشین خوب است. وی اضافه می کند: در برخی موارد هم مردان معتاد، عامل اعتیاد همسران خود هستند تا به این نحو راحت تر امکان مصرف مواد داشته باشند ضمن آن که زنان هم به منظور فرار از واقعیت های روزمره زندگی اعتیاد را انتخاب می کنند و متاسفانه این امر احتمال ابتلای فرزندان را هم افزایش می دهد.

شهلا زنی است که سال ها درگیر اعتیاد همسرش بوده و حتی تلاش زیادی برای ترک اعتیاد او کرده است. اما اکنون بعد از گذشت سال ها نه تنها نتوانسته همسرش را از اعتیاد رها کند بلکه خودش هم معتاد شده است. او اگرچه تلاش کرده تا دیگران از این موضوع باخبر نشوند واکنون هم شرایط بدی را تجربه می کند اما ترس از برملا شدن اعتیاد و حرف و حدیث هایی که به دنبال خواهد داشت او را از درمان دورکرده است. این مسئله دغدغه زنانی است که گرفتار اعتیادند. «انگ جامعه نسبت به زنان معتاد یک مشکل جدی در مسیر درمان اعتیاد زنان است» این نکته را معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر می گوید وادامه می دهد: این امر باعث شده است زنان معتاد انگیزه ای برای حضور در چرخه درمان نداشته باشند. معاون پیش گیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نیز در این باره معتقد است به دلیل این که اعتیاد بین زنان در جامعه انگ محسوب می شود، زنان معتاد در وضعیت حاد برای ترک به مراکز بهزیستی مراجعه می کنند. براتی سده می گوید: بر اساس آخرین آمار حدود ۴۰ هزار زن از مراکز مختلف، برای ترک اعتیاد خدمات دریافت کرده اند و شواهد نشان دهنده این است که تعداد بسیاری از آن ها بر اثر شدت زیاد اعتیاد به این مراکز مراجعه کرده اند. وی خاطرنشان می کند: این در حالی است که بسیاری از مردان در همان مراحل اولیه اعتیاد خود برای ترک مواد به این مراکز مراجعه می کنند. علت آن نیز این است که اعتیاد بین زنان انگ محسوب می شود و به این دلیل دیرتر از مردها برای ترک اعتیادمراجعه می کنند. محمدی نیز خاطرنشان می کند: اعتیاد زنان، چهره اجتماع را نامناسب می کند و نقش مادری و همسری را که باید منشاء عاطفه و ارائه خدمات به فرزندان و قطب عاطفی و تکیه گاه معنوی خانواده باشد مخدوش می کند ضمن آن که در برخی موارد اعتیاد زنان موجب می شود به اعمالی خلاف اخلاق در جامعه روی بیاورند و همین امر سلامت فرد، خانواده و اجتماع را در معرض خطر قرار می دهد. ضمن آن که نقش یک مادر معتاد که همواره در حالت خماری است و حالت طبیعی ندارد بیش از آن که برای همسر و فرزندان مفید باشد، منفی و آسیب رسان است و در این خانواده ها بچه ها امکان اتصال به هر فرد، رابطه و مکانی را پیدا می کنند. وی اضافه می کند: فرد معتاد منشاء هزینه ها و آسیب هایی است که به خود، جامعه و اقتصاد می زند. این وکیل ادامه می دهد: بسیاری از زنان و دختران به دلیل برچسب هایی که به یک زن و دختر معتاد در جامعه ما زده می شود کمتر تصورمراجعه به مراکز ترک اعتیاد را دارند آن هم در حالی که زنان معتاد آسیب پذیرتر از مردان معتاد هستند چرا که مصرف مواد در زنان اغلب با آسیب های اجتماعی از جمله فرار ازخانه و خشونت همراه است. از سوی دیگر وقتی یک زن گرفتار اعتیاد می شود، تنها او گرفتار پیامدهای فردی و اجتماعی سوءمصرف نشده است، بلکه مصرف مواد درزنان، فرزندان و خانواده آن ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. وی خاطرنشان می کند: علاوه بر این از آن جا که به زنان معتاد عمدتاً به چشم افراد بی بند و بار و بی عفت نگاه می شود اگر چنین زنی خانواده نیز داشته باشد، خانواده وی نیز از این انگ ها و برچسب ها مصون نخواهد بود و همین امر نگرانی زنان از تلاش برای ترک ومراجعه به مراکز ترک اعتیاد را کاهش می دهد آن هم درحالی که وقتی زن یا مادر خانواده دچار اعتیاد می شود دیگر اجزای خانواده برای از هم پاشی مستعدتر می شوند و فرزندان نیز به ویژه دختران خانواده در نتیجه همانندسازی با مادر و مشکلات عاطفی ناشی از مصرف مواد به انحرافات گرایش پیدا می کنند.